Γιατί να κάνω ανάλυση εδάφους και φύλλων (Μέρος 2ο )
Φυλλοδιαγνωστική
Γράφει ο Δρίνης Σάββας – Γεωπόνος,
Αγρ. Σύμβουλος
________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Ένα μικρό παράδειγμα για τη φυλλοδιαγνωστική
Ας υποθέσουμε ότι δύο εργάτες καλούνται να προσδιορίσουν το βάρος ενός φορτίου.
Ο πρώτος έχει στη διάθεσή του μία ζυγαριά ενώ ο δεύτερος μόνο τα γυμνά του χέρια.
Ποιος πιστεύετε ότι θα οδηγηθεί στα πιο ακριβή αποτελέσματα;
Σίγουρα ο πρώτος!
Φανταστείτε λοιπόν τη διαδικασία της φυλλοδιαγνωστικης σαν ένα ζύγισμα των θρεπτικών στοιχείων που ειναι διαθεσιμα μεσα στο φυτό.
Διότι όταν μιλάμε για συγκεντρώσεις θρεπτικών στοιχείων, οι μετρήσεις μας πρέπει να είναι ακριβής και όχι κατά προσέγγιση.
Τι είναι και πού χρησιμεύει
Είναι η εργαστηριακή ανάλυση προσδιορισμού της περιεκτικότητας των φύλλων σε θρεπτικά στοιχεία με σκοπό την κατανόηση της θρεπτικής κατάστασης των φυτών.
Χρησιμεύει στη δημιουργία ενός στοχευμένου προγράμματος λίπανσης της καλλιέργειας.
Πώς γίνεται
Πρώτο βήμα είναι η δειγματοληψία των φύλλων από το χωράφι, το βήμα αυτό είναι και το σημαντικότερο διότι αν το δείγμα που θα συλλέξουμε δεν είναι αντιπροσωπευτικό θα οδηγηθούμε σε παραπλανητικά αποτελέσματα
Η παρουσία του γεωπόνου σε αυτό το βήμα κρίνεται απαραίτητη.
Μετά την λήψη του δείγματος τα φύλλα συλλέγονται σε χαρτοσακούλα και αποστέλλονται το συντομότερο δυνατό στο εργαστήριο.
Προσοχή !
Μπορούμε να αποθηκεύσουμε τα φύλλα για μία μέρα στο ψυγείο (όχι κατάψυξη)
και δεν πρέπει να έρθουν σε επαφή με κανένα χημικό προϊόν κατά την διάρκεια της διαδικασίας.
Διαδικασία
Η λήψη του δείγματος είναι μία πολυσύνθετη διαδικασία που απαιτεί γνώση και εξαρτάται από τους παρακάτω παράγοντες.
• το είδος της καλλιέργειας.
• το στάδιο ανάπτυξης.
• το φυτικό τμήμα που πρέπει να συλλέξουμε.
• τον αριθμό των φύλλων που απαιτούνται για να ολοκληρωθεί το δείγμα.
Παραδείγματα για τις καλλιέργειες:
Παράδειγμα για δενδρώδεις καλλιέργειες
Συλλέγουμε 8 φύλλα ανά δέντρο στο ύψος που φθάνει το χέρι μας από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.
Στο δείγμα πρέπει να συμμετέχουν τουλάχιστον 20 δέντρα ανά 400 που βρίσκονται στο κτήμα.
Μετά την ανάμιξη του συνόλου των φύλλων επιλέγουμε τυχαία το τελικό δείγμα το οποίο θα αποτελείται από 100 περίπου φύλλα.
Προσοχή !
Κατά την δειγματοληψία αποφεύγουμε:
Μεμονωμένα φυτά που παρουσιάζουν ανομοιογένεια
Φυτά που βρίσκονται κοντά σε φράχτη η δρόμο
Φυτά που έχουνε προσβληθεί από παθογόνα
Φύλλα που δεν αερίζονται ή φωτίζονται επαρκώς
Σημειώσεις
Τα δείγματα θα πρέπει να είναι σύνθετα δηλαδή να προέρχονται από διάφορα φυτά ίδιας υγείας και ανάπτυξης απο τυχαία σημεία μέσα στο κτήμα.
Όσα περισσότερα φυτά / δέντρα συμμετέχουν στη διαδικασία τόσο πιο μικρή θα είναι η παραλλακτικότητα άρα η αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος θα αυξάνεται.
Από ποιους παράγοντες επηρεάζεται η συγκέντρωση των θρεπτικών στοιχείων στα φυτά
• από τη φυσιολογία του φυτού
• από το έδαφος στο οποίο καλλιεργείται • από το κλίμα της περιοχής
• από τις καλλιεργητικές τεχνικές του αγρότη
* Η περαιτέρω ανάλυση των παραπάνω παραγόντων θα γίνει στο επόμενο άρθρο.
Αναλύοντας τα αποτελέσματα
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης συγκρίνονται με τις οριακές τιμές επάρκειας των θρεπτικών στην καλλιέργεια.
Η παραπάνω σύγκριση γίνεται από έμπειρο γεωπόνο ο οποίος και θα μας υποδείξει και την απαιτούμενη επέμβαση στο πρόγραμμα λίπανσης.
Προσοχή !
Η συμπλήρωση των παρατηρούμενων ελλείψεων σε στοιχεία στο φυτό δεν λύνεται απαραίτητα με την προσθήκη αυτών στο έδαφος
Η αλληλεπίδραση των στοιχείων μέσα στο φυτό είναι μία πολύπλοκη διαδικασία και η συμβολή του γεωπόνου κρίνεται απαραίτητη στην επίλυση προβλημάτων τροφοπενίας.
Παραδείγματα
1) η ένδειξη τροφοπενίας ψευδαργύρου στην καλλιέργεια της ελιάς μπορεί να οφείλεται στην περίσσεια φωσφόρου στο έδαφος.
2) η έλλειψη αζώτου στην καλλιέργεια βαμβακιού μπορεί να οφείλεται σε λάθος εποχή λίπανσης και όχι στην ποσότητα που χορηγήθηκε στο χωράφι.
3) η ένδειξη τροφοπενίας μαγνησίου της ντομάτας μπορεί να οφείλεται στο χαμηλό pH του εδάφους.
Συμπέρασμα
Η πρόληψη είναι δύναμη!
Μόλις το φυτό μας δώσει ζωηρές ενδείξεις έλλειψης ενός ή παραπάνω θρεπτικών στοιχείων σημαίνει ότι μία αλυσιδωτή αντίδραση προβλημάτων ίσως έχει ήδη ξεκινήσει.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να αποτρέψουμε μία τέτοια κατάσταση είναι να εφαρμόζουμε συχνά εδαφολογικες αναλύσεις πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας και στοχευμένες αναλύσεις φύλλων κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου
Πάντα με τη συμβολή του ενός έμπειρου γεωπόνου.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Ακολουθήστε μας στο facebook:
https://www.facebook.com/agrotikipaideia
https://www.facebook.com/savvas.drinis/
Εγγραφείτε στο κανάλι μας στο Youtube:
Γιατί να κάνω ανάλυση εδάφους και φύλλων (Μέρος 1ο)
Ανάλυση εδάφους
Γράφει ο Δρίνης Σάββας – Γεωπόνος,
Αγρ. Σύμβουλος
________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Μια μικρή παραβολή
Ας υποθέσουμε ότι επισκέπτεσαι τον γιατρό σου για το ετήσιο check up.
Αυτός, χωρίς καν να σε εξετάσει σου χορηγεί μια πολυδάπανη φαρμακευτική αγωγή που έχει άμεση επίδραση σε όλο σου το σώμα.
Θα την ακολουθήσεις;
Η απάντηση είναι σίγουρα όχι.
Έτσι ακριβώς είναι και η εφαρμογή οποιουδήποτε λιπάσματος χωρίς να προηγηθεί ανάλυση.
Τι είναι και που χρησιμεύει η ανάλυση εδάφους
Η χημική ανάλυση εδάφους είναι μια διεργασία που εκτελείται σε εδαφολογικό εργαστήριο και έχει ως σκοπό τον προσδιορισμό:
- της μηχανικήςσύστασης (ελαφρύ ή βαρύ)
- του pH (όξινο ή αλκαλικό)
- της αλατότητας
- της περιεκτικότητας σε οργανική ουσία
- του αποθέματος θρεπτικών στοιχείων
Χρησιμεύει στη διάγνωση των αναγκών του σε θρεπτικά στοιχεία και αποτελεί βάση για την εφαρμογή στοχευμένης λίπανσης της καλλιέργειας.
Πώς γίνεται
Ξεκινάμε με την λήψη του δείγματος από το έδαφος.
Το δείγμα μας πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικό για να μην οδηγηθούμε σε λάθος συμπεράσματα.
Η καλύτερη εποχή για την λήψη του δείγματος είναι πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας και όταν το έδαφος είναι στον ρώγο του.
Διαδικασία :
- Σχεδιάζουμε μια νοητή γραμμή Ζιγκ-Ζαγκ από άκρη σε άκρη του χωραφιού.
- Ανά 25 περίπου μέτρα παίρνουμε δείγμα εδάφους από βάθος 0-30cm με τη χρήση φτυαριού και το τοποθετούμε σε πλαστικές σακούλες. (για πολυετείς καλλιέργειες λαμβάνεται και δεύτερο ξεχωριστό δείγμα από βάθος 30-70cm )
- Συγκεντρώνουμε όλα τα δείγματα ανά βάθος σε ένα δοχείο και καθαρίζουμε από ξένες ύλες κτλ.
- Ανακατεύουμε τα δείγματα μέχρι να ομογενοποιηθούν και συλλέγουμε 1,5 κιλό από το τελικό δείγμα για να στείλουμε στο εργαστήριο.
Σημείωση 1
Αν το έδαφος του χωραφιού δεν είναι ομοιογενές τότε αποφεύγουμε να πάρουμε δείγμα από ανομοιογενή σημεία. Π.χ. σημεία με κλίση και διάβρωση ή σε σημεία δίπλα στον δρόμο, κάτω από δέντρα, κοντά σε φράχτη κτλ.
Σημείωση 2
Στην πλαστική σακούλα του τελικού δείγματος είναι απαραίτητο να αναφέρονται κάποιες πληροφορίες για τις οποίες θα σας ενημερώσει ο γεωπόνος σας ή το εργαστήριο κατά την επικοινωνία σας.
Συχνότητα ελέγχων
Στις πολυετείς καλλιέργειες συνήθως πραγματοποιείτε έλεγχος κάθε 5 χρόνια ενώ στις εντατικές ή μικρής διάρκειας πολύ πιο συχνά.
Η παραπάνω οδηγία δίνεται με επιφύλαξη διότι οι ανάγκες κάθε μεμονωμένης καλλιέργειας ποικίλουν οπότε ο γεωπόνος που παρακολουθεί την καλλιέργεια είναι ο αρμόδιος για να κρίνει.
Παράγοντες διαφοροποίησης εδαφών ανά αγροτεμάχιο
Η κατάσταση στην οποίαβρίσκεταιτο έδαφος σε ένα χωράφι εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και ποικίλει από τόπο σε τόπο.
Κάποιοι απ’ αυτούς είναι:
- Το κλίμα
- Η μηχανικήτου σύσταση.
- Οι επεμβάσειςβελτίωσηςπου του έχουνεφαρμοστεί .
- Ηεναλλαγήτωνκαλλιεργειών.
- Η κατεργασίατου.
- Οι λιπάνσεις που έχει δεχτεί.
- Η εντατικότητα αξιοποίησης του.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω κάθε αγροτεμάχιο είναι ξεχωριστή περίπτωση και δεν πρέπει να οδηγούμαστε σε συμπεράσματα για το χωράφι μας διαβάζοντας την ανάλυση του γείτονα που καλλιεργεί πλησίον μας.
Αναλύοντας τα αποτελέσματα
Όταν πάρουμε την ανάλυση στα χέρια μας την μεταφέρουμε στον γεωπόνο προσφέροντας του οποίες άλλες πληροφορίες είναι απαραίτητες για να οδηγηθεί στα σωστά συμπεράσματα.
Ο γεωπόνος θα συγκεντρώσει όλα τα στοιχεία και θα οδηγηθεί στη εκπόνηση ενός σχεδίου ορθολογικής λίπανσης και ενός ευρύτερου πλάνου αναφορικά με την εγκατάσταση της καινούργιας καλλιέργειας.
Συμπέρασμα
Το μόνο είδος πρόληψης που μπορούμε να εφαρμόσουμε σε μια καλλιέργεια για προβλήματα θρέψης είναι η ανάλυση εδάφους και εν συνεχεία η ανάλυση φυτικών ιστών ( φυλλοδιαγνωστική) γι αυτό το λόγο είναι απαραίτητες διεργασίες σε κάθε περίπτωση.
Κάνοντας λοιπόν αυτή την «επένδυση» εξοικονομούμε χρόνο και χρήμα ενώ ταυτόχρονα απολαμβάνουμε ποσοτική και ποιοτική αύξηση στην παραγωγή μας προστατεύοντας το περιβάλλον από την αλόγιστη χρήση λιπασμάτων.
Σημείωση
Στην ΦΥΛΛΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ και στον ρόλο που παίζει στο πρόγραμμα λίπανσης θα αναφερθούμε σε δεύτερο μέρος του άρθρου.
Επίλογος
Η χημική ανάλυση του εδάφους απευθύνεται από τον επαγγελματία αγρότη βιομηχανικών καλλιεργειών μέχρι και τον χομπίστα που έχει ένα μικρό λαχανόκηπο και θέλει να δει τι πάει στραβά με την καλλιέργεια του.
Τέλος μια ανάλυση δεν αρκεί για να λύσει τα προβλήματα θρέψης των καλλιεργειών μας, διότι ο τρόπος και ο χρόνος εφαρμογής της λίπανσης είναι εξίσου σημαντικές μεταβλητές.
Συνεχίζεται..
Οι βασικές αρχές της θρέψης και λίπανσης των καλλιεργειών
Θρέψη – Λίπανση
Γράφει ο Δρίνης Σάββας – Γεωπόνος,
Αγρ. Σύμβουλος
________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Λίγη ιστορία
Για περισσότερα από 2.000 χρόνια η λίπανση των καλλιεργειών γινόταν με φυτικά και ζωικά υπολείμματα.
Η προσθήκη κοπριάς ή στάχτης ήταν συνηθισμένες τεχνικές βελτίωσης του εδάφους και θρέψης των φυτών, απο εκείνη την εποχή μάλιστα είχε αποδειχθεί ότι η προσθήκη αυτών των υλικών , σε έδαφος που καλλιεργούνταν συστηματικά , είχε άμεση επίδραση στην ποιοτική και ποσοτική αύξηση της παραγωγής.
Η θεωρία που επικρατούσε ήταν το φυτό τρέφεται από οργανικά υλικά του εδάφους τα οποία έχουν υποστεί αποσύνθεση.
Εδώ και περίπου 200 χρόνια αυτή η θεωρία έχει πλέον ανατραπεί και η ανόργανη θρέψη των φυτών είναι η νέα πραγματικότητα.
Τι είναι η θρέψη
Ο εφοδιασμός και η πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων που απαιτούνται για το μεταβολισμό και την ανάπτυξη των φυτών ονομάζεται θρέψη.
Η φυσική συνέχεια της θρέψης λέγεται μεταβολισμός κατά τον οποίο το φυτό αξιοποιεί τα θρεπτικά στοιχεία που έχει στη διάθεσή του για να αναπτυχθεί.
Θρεπτικά στοιχεία
Για την κανονική λειτουργία της φωτοσύνθεσης και των άλλων βιοχημικών διεργασιών το φυτό έχει ανάγκη από ορισμένα θρεπτικά στοιχεία. Εξαιρώντας τον άνθρακα το υδρογόνο και το οξυγόνο που λαμβάνονται μέσω του αέρα και του νερού τα υπόλοιπα στοιχεία λαμβάνονται από ανόργανα και οργανικά συστατικά του εδάφους.
Ανάλογα την απαιτούμενη ποσότητα κάθε στοιχείου στο φυτό γίνεται και η γνωστή κατηγοριοποίηση σε μακροστοιχεία και ιχνοστοιχεία.
(τα ιχνοστοιχεία είναι εξίσου απαραίτητα με τα μακροστοιχεία αλλά σε πολύ μικρότερη συγκέντρωση μέσα στους φυτικούς ιστούς )
Η πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων είναι μία περίπλοκη διαδικασία που δεν εξαρτάται μόνο από τη συγκέντρωση τους στο έδαφος αλλά και από το ίδιο το φυτό, την οικολογία του τόπου, τις κλιματικές συνθήκες, το έδαφος και τη μεταξύ τους αλληλεπίδραση.
Σημείωση
Ένα ανόργανο χημικό στοιχείο χαρακτηρίζεται απαραίτητο όταν με την έλλειψη του δεν μπορεί να πληρωθεί ο βιολογικός κύκλος του φυτού και η λειτουργία που προσφέρει δεν μπορεί να αντικατασταθεί από άλλο ανόργανο στοιχείο.
Βασικές αρχές ανόργανης θρέψης
Αντικατάσταση
Οι ποσότητες των θρεπτικών στοιχείων που αφαιρέθηκαν από το έδαφος για τις ανάγκες της προηγούμενης καλλιέργειας πρέπει να αντικατασταθούν ( μέσω λίπανσης )
π.χ. παραγωγή 300 κιλών ανά στρέμμα στο σιτάρι αφαιρεί περίπου 11 κιλά αζώτο τρία κιλά φώσφορο και τρία καλιο.
Νόμος του ελάχιστου
Η απόδοση των φυτών εξαρτάται από το στοιχείο που βρίσκεται στην ελάχιστη ποσότητα , δηλαδή αν π.χ. σε μία καλλιέργεια λείπει το διαθέσιμο άζωτο τότε η απόδοση αυτής τις καλλιέργειας δεν θα αυξηθεί αν προσθέσουμε φώσφορο ή κάποιο άλλο ανόργανο στοιχείο.
Χούμος
Η οργανική ουσία του εδάφους λειτουργεί ευεργετικά στην πρόσληψη των στοιχείων από το φυτό αλλά δεν είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του.
Παράγοντες ανάπτυξης
Η ανάπτυξη του φυτού και κατά συνέπεια η αντίδρασή τους σε ένα πρόγραμμα θρέψης εξαρτάται από ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες.
Ενδογενείς είναι οι γενετικές καταβολές του και οι ρυθμιστές αύξησης (αυξίνες, γιβεριλλίβες κα) και εξωγενείς είναι το κλίμα το περιβάλλον (ζιζάνια, ασθενειες κα) τα έντομα το έδαφος κ.α..
Τι θεωρείται λίπασμα
Λίπασμα είναι οποιαδήποτε ουσία που όταν προστίθεται στο έδαφος το εφοδιάζει με ένα ή περισσότερα θρεπτικά στοιχεία και έχει ως σκοπό την ανάπτυξη των φυτών.
Ανάλογα την προέλευσή τους τα λιπάσματα διακρίνονται σε οργανικά και ανόργανα.
Τα ανόργανα λιπάσματα χωρίζονται σε απλά (ένα βασικό θρεπτικό στοιχείο) ή σύνθετα (συνδυασμός δύο ή παραπάνω θρεπτικών) και έχουν υψηλές και προκαθορισμένες συγκεντρώσεις θρεπτικών στοιχείων
π.χ. το νιτρικό κάλιο είναι ένα σύνθετο λίπασμα που περιέχει 13% άζωτο και 46% κάλιο
Τα οργανικά λιπάσματα είναι διάφορες ουσίες (κοπριά, κομπόστ, χλωρά λίπανση κ.α.) που εμπλουτίζουν το έδαφος με οργανική ουσία.
Τα θρεπτικά στοιχεία που διαθέτουν βρίσκονται σε μικρές ποσότητες και για να γίνουν αφομοιώσημα πρέπει να αποδεσμευτούν μέσω της δράσης των μικροοργανισμών του εδάφους.
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν και τα λεγόμενα βιολογικά λιπάσματα τα οποία παράγονται με φυσικές βιολογικές διεργασίες που δεν μολύνουν το περιβάλλον.
Από τι εξαρτάται η λιπαντική ανάγκη κάθε καλλιέργειας
•Το τυπικό δυναμικό παραγωγής.
•Την ποσότητα κάθε στοιχείο που απομακρύνεται από την καλλιέργεια μετά τη συγκομιδή.
•Την διαθέσιμη ποσότητα κάθε οπτικού κατόπιν ανάλυση του εδάφους.
•Τον τύπο – pH του εδάφους
•Την απορρόφηση κάθε στοιχείου σε κάθε στάδιο της καλλιέργειας.
•Το κλίμα της περιοχής.
•Το ποσοστό οργανικής ουσίας του εδάφους.
Μέθοδοι εκτίμησης της απαιτούμενης ποσότητας λίπανσης
Εμπειρική
Γνωρίζοντας από την βιβλιογραφία τη συνολική ποσότητα θρεπτικών που αφαιρούνται από το έδαφος μετά από κάθε καλλιέργεια με συγκεκριμένη απόδοση και λαμβάνοντας υπόψιν τις ιστορικές αποδόσεις της συγκεκριμένης καλλιέργειας στην περιοχή προσθέτουμε στο χωράφι τα θρεπτικά στοιχεία που αφαιρούνται κάθε χρόνο.
Με αυτή τη μέθοδο συνήθως γίνεται υπέρβαση της απαιτούμενης ποσότητας διότι δεν λαμβάνουμε υπόψιν τη συγκέντρωση των θρεπτικών στοιχείων που υπάρχουν ήδη στο έδαφος.
Μέσω αναλύσεων
Εφαρμόζοντας ανάλυση εδάφους μαθαίνουμε τις συγκεντρώσεις των θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος. Συγκρίνοντας αυτά τα στοιχεία με τις ανάγκες κάθε φυτού από την βιβλιογραφία καταλήγουμε σε ένα στοχευμένο πρόγραμμα λίπανσης χωρίς περιττά έξοδα η περαιτέρω επιβάρυνση του οικοσυστήματος.
Για τυχόν παρεμβάσεις και για πιο ακριβή έλεγχο του προγράμματος λίπανσης εφαρμόζουμε φυλλοδιαγνωστική κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου με σκοπό να μετρήσουμε τη συγκέντρωση των θρεπτικών στοιχείων στα φύλλα σε ένα καθορισμένο στάδιο ανάπτυξης.
Τρόποι εφαρμογής λίπανσης
Πεταχτά
Η αρχαιότερη μέθοδος, περιλαμβάνει τη διασπορά της λιπαντικής ουσίας στο έδαφος πριν τη σπορά και ακολουθείται συνήθως από ενσωμάτωση μέσω οργώματος.
Γραμμικά
Κατά τη γραμμική μέθοδο, το λίπασμα πέφτει δίπλα στη γραμμή σποράς κατά τη σπορά ή αργότερα, το αρνητικό στοιχείο αυτής της μεθόδου είναι η δημιουργία γόνιμων περιοχών εις βάρος της ομοιογένειας στο χωράφι.
Διαφυλλικά
Η πιο αποτελεσματική μέθοδος με άμεσα αποτελέσματα.
Η πρόσληψη των θρεπτικών γίνεται απ’ ευθείας από τα φύλλα μέσω ψεκασμού.
Στα αρνητικά αυτής της μεθόδου είναι η ακρίβεια και η τεχνογνωσία που απαιτείται στις επεμβάσεις για να έχουμε σταθερά αποτελέσματα και να αποφύγουμε την τοξικότητα από υψηλές συγκεντρώσεις θρεπτικών στα φύλλα.
Μέσα από το νερό άρδευσης ( Υδρολίπανση )
Το λίπασμα διαλύεται στο νερό και διοχετεύεται στον ηλεκτρικό σύστημα.
Μέθοδος υψηλής ακρίβειας που απαιτεί όμως καλούς υπολογισμούς και επιπρόσθετη χρηματική επένδυση από τον παραγωγό.
Σημείωση
Το μυστικό για μια επιτυχημένη λίπανση είναι η συστηματική και στοχευμένη άρδευση πριν, μετά ή κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ανάλογα το σκεύασμα που χρησιμοποιούμε και τις οδηγίες του κατασκευαστή.
Επίλογος
Όπως στον άνθρωπο έτσι και στα φυτά η ισορροπημένη σίτιση ή αλλιώς θρέψη είναι η διαδικασία που μας δίνει τις βάσεις για μία σωστή ανάπτυξη.
Σε αντίθεση βέβαια με τον άνθρωπο το φυτό μας δείχνει την “πείνα” του όταν είναι ήδη αργά για αυτό και εμείς θα πρέπει να φροντίζουμε για τη σωστή παροχή τροφής σε όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου με τακτικούς ελέγχους επισκέψεις στο συνεργαζόμενο γεωπόνο.
